در باره خلع ید مشاعی بیشتر بدانیم

آیا تاکنون با عبارت خلع ید مشاعی برخورد داشته اید ؟ آیا شنیده اید که فلانی محکوم به خلع ید مشاعی گردیده است ؟

در ابتدا لازم است با مفهوم عبارت خلع ید آشنا شویم . معنای لغوی خلع ید که یک عبارت ترکیبی بوده شامل خلع +ید می باشد . خلع به معنای برکندن ، کوتاه کردن و جدا کردن بوده و ید نیز به معنای دست می باشد که اصطلاحاً در حقوق به معنای اخراج متصرف غیرقانونی و غاصب از یک ملک می باشد . این عبارت بیشتر در مورد اموال غیر منقول بکار برده می شود. 

گاهاً پیش می آید مالکیت اموال غیر منقول بصورت مشاعی بوده بدین معنا که در یک مال دو یا چند نفر در مالکیت آن شریک باشند بدون آن که سهم آنان از هم جدا شده باشد که در این حالت به این مالکیت ، مالکیت مشاعی گفته شده و  به مالکین آن مال مالکین مشاعی گفته می شود .

این حالت اشاعه ممکن است بصورت قهری و یا ارادی باشد مثلاً مالکیت از طریق ارث به افراد منتقل شده باشد که به آن انتقال قهری گفته میشود و ممکن است با اختیار و اراده افراد حاصل شود که به آن انتقال ارادی می گویند به عنوان مثال چند دو یا چند نفر اقدام به خرید یک مال می نمایند. 

تا اینجا با مفهوم مالکیت مشاعی آشنا شدیم اما خلع ید مشاعی به حالتی گفته شده که یک یا چند نفر از مالکین مشاعی بدون اذن قبلی و یا حتی با اذن قبلی اقدام به تصرف ملک نموده و احد از مالیکن یا سایر مالکین رضایت به ادامه تصرف ملک توسط مالکین متصرف نداشته باشند در این حالت با توجه به مقررات حاکم بر اموال مشاعی مالک یا مالکینی که رضایت به ادامه تصرف مالکین مشاعی متصرف ملک نداشته باشند می توانند از طریق محاکم دادگستری تقاضای خلع ید مشاعی متصرفین ملک را بنمایند که در این حالت محاکم نیز با احراز مالکیت خواهان خلع ید مشاعی حکم به خلع ید متصرف ملک می نماید. 

رویه حاکم در دادگاهها بر این بوده که دادخواست خلع ید می بایست به طرفیت تمامی مالکین مشاعی ارائه گردد اما در مقام صدور رای بعضی از محاکم صرفاً اقدام به صدور حکم خلع ید نسبت به شخص متصرف نموده و نسبت به سایر مالکین مشاعی غیر متصرف قرار رد دعوا صادر می گردد اما معمولاً در بیشتر محاکم حکم به خلع ید تمامی مالیکن مشاعی صادر می گردد که به نظر رویه اول با موازین حقوقی منطبق تر بوده چرا که اصولاً خلع ید فقط نسبت به شخص متصرف قابلیت اجرا خواهد داشت اما از سوی دیگر اگر قائل به این موضوع باشیم در مواردی که مالکین مشاعی از تعداد متصرفین بیشتر باشد در صورتی که نسبت به آنان قرار رد دعوا صادر گردد اگر اقدام به تصرف ملک بدون اذن شرکای دیگز نمایند مجدداً نیاز به تنظیم دادخواست نسبت به متصرف جدید خواهد بود.